نقشه روستاهای شهرستان تنگستان

نقشه روستاهای شهرستان تنگستان

شهرستان تنگستان، یکی از ۱۰ شهرستان استان بوشهر است و دارای دو بخش مرکزی و دلوار است. مرکز این شهرستان شهر اَهرَم است.

شهرستان تنگستان دارای ۱۹۲۶ کیلومتر مربع وسعت است و از شمال و مشرق به شهرستان دشتستان، از جنوب شرقی به شهرستان دشتی، از شمال غربی به شهرستان بوشهر و از غرب و جنوب غربی به خلیج فارس محدود است.

پیشینه: سبب نامگذاری این شهرستان به تنگستان این است که در قسمتهای ساحلی آن تَنْگهایی صعب العبور وجود دارد و همچنین اراضی و مناطق مسکونی آن در فضای کم و تنگِ میان کوه و دریا واقع شده‌است. تنگستان قدیم محدود به قسمتهای ساحلی آن می‌شد اما بعدها مناطق بوشهر دستخوش تقسیماتی شد که اهرم و توابع آن، باغک، بنه گز و… به تنگستان اضافه شدند.

آب و هوای آن در قسمتهای ساحلی گرم و مرطوب و در قسمتهای مرکزی تقریباً گرم و خشک است. کوه‌های تنگستان: کوه قلعه دختر (۱۲۲۰ متر) با امتداد شمالی ـ جنوبی، کوه بِیرَمی (۹۵۰، ۱ متر) با امتداد شمال غربی ـ جنوب شرقی و کوه سُرخ (۹۹۰ متر) از رشته کوه‌های زاگرس در آنجا واقع است. قسمتی از رشته کوه مُند نیز در تنگستان امتداد دارد. این شهرستان تَنگهایی دارد، مانند تنگ بِهوش/باهوش و تنگ گَرْوَک. رودهای مهم آن عبارتند از: رود بهوش یا اهرم، رود خشک که در چهار کیلومتری جنوب شرقی شهر اهرم به رود بهوش می‌ریزد و رودشور/سور با جهت شمالی ـ جنوبی جریان یافته و در دو کیلومتری جنوب غربی آبادی مسیله فخری به رود مند می‌ریزد. دو چشمه آب گرم یکی در روستای اوبا در پنج کیلومتری شمال شرقی شهر اهرم، دیگری آب گرم میراحمدی، در روستای آب بویی در دوازده کیلومتری جنوب شرقی شهر اهرم وجود دارد. معادن تنگستان شامل: شن و ماسه (در مسیر رود بهوش)، نفت، گوگرد، گچ و سنگ ساختمانی (در اطراف کوه قلعه دختر) وجود دارد. زیست‌بوم تنگستان از گیاهان: کُنار، انجیر، بادام کوهی، مورتلخ، کاسنی و بومادران و از جانوران: گرگ، روباه، کفتار، شغال، پلنگ، قوچ و میش و پرندگانی چون کبک، تیهو و هوبره برخوردار است.

شغل اهالی آن کشاورزی، باغداری، تجارت با لنج به کشورهای عربی، حصیربافی و عبا بافی و صیادی، دامداری، صیدماهی، لنج سازی و قالی باقی است. آب مصرفی اهالی از رود، چشمه، چاه و آب انبار تأمین می‌شود.

محصول عمده آن گندم، جو، خرما، مرکّبات (از جمله انار)، تنباکو و تره بار و محصولات دریایی مثل صید انواع ماهیان، خرچنگ وغیره‌است.

جمعیت این شهرستان در سرشماری ۱۳۹۰ خورشیدی، ۰۰۰، ۹۱ تن گزارش شده‌است. از کل جمعیت شهرستان ۰۰۰، ۳۰ تن (ح ۱۸٪) شهرنشین، ۰۰۰، ۶۱ تن (ح ۸۰٪) روستانشین و بقیه غیرساکن‌اند. اهالی آن مسلمان (شیعه) و به فارسی جنوبی با گویش محلی، معروف به «تنگ‌سیری» تکلم می‌کنند.

راه اصلی بوشهر به نواحی جنوب و جنوب شرقی استان از این شهرستان می‌گذرد.
ـ راه اهرم ـ بندر بوشهر به سمت باختر، و به درازای ۵۲ کیلومتر.
ـ راه اهرم ـ خورموج به سمت جنوب، و به درازای ۳۵ کیلومتر.
ـ راه اهرم ـ دلوار به سمت جنوب باختری، و به درازای ۲۳ کیلومتر.

نام تنگستان و تنگستانی‌ها و دلاوری‌هایشان، از دوره زندیه به بعد در منابع تاریخی دیده می‌شود و از همین دوره آنان در حیات سیاسی کشور تأثیری بسزا داشتند. تنگستانیها در ۱۱۷۹/۱۷۶۵ به نیروهای کریم خان زند که قصد داشتند میرمُهَنّا (حاکم بندرریگ که بازرگانان را در دریا و خشکی غارت می‌کرد) را سرکوب کنند، کمک کردند. در ۱۲۰۶ قریه تنگستان محل درگیری لطفعلی خان زند با شیخ نصر، حاکم بوشهر، و رضاقلی خان شاهسَوَند بود که به پیروزی لطفعلی خان منجر شد. در دوره محمدشاه قاجار (۱۲۵۰–۱۲۶۴) تنگستان بلوکی با نخلستانهای بسیار و فاصله آبادیهای آن از یکدیگر نیم فرسخ یا یک فرسخ بوده و شماره نخلهای آن را بیست هزار تا بوده‌است. در حمله نیروهای انگلیسی به جنوب ایران بر سر مسئله هرات، اهالی دشتستان و تنگستان به رهبری باقرخان تنگستانی آنان را از بوشهر بیرون راندند. نیروهای انگلیسی در ۱۲۷۳/ ۱۸۵۷ دوباره به بوشهر حمله کردند و تنگستانیها به مقابله با آنان پرداختند، اما نیروهای انگلیسی، با وجود دادن تلفات بسیار، شهر را تصرف کردند. در اواخر سده سیزدهم، تنگستان ناحیه‌ای با ۳۱ آبادی بوده که قریه‌ای به همین نام، قصبه آن بوده‌است. است از محصولات آنجا گندم، جو، خرما و هندوانه بوده‌است. دشتستانیها از همان زمان اهالی تنگستان را تنگسیر می‌نامیده‌اند. تنگسیرها در طول تاریخ ایران معاصر همواره افرادی دلیر و مهین پرست و شجاع بوده‌اند.

در جنگ جهانی اول (۱۳۳۲–۱۳۳۶/ ۱۹۱۴–۱۹۱۸) در حمله مجدد نیروهای انگلیسی به بوشهر، تنگستانیها به رهبری رئیس علی دلواری، شیخ حسین خان چاه کوتاهی، زایر خضرخان اهرمی و ملا علی تنگستانی به مقابله با آنان پرداختند. در این جریان، آبادیهای تنگستان، به ویژه دلوار (دلوار کهنه، دلوار نو و قلعه دلوار)، بشدت آسیب دید؛ انگلیسیها بسیاری از نخلهای آنجا را قطع کردند یا آتش زدند. در سال ۱۳۳۸ تنگستان پنجاه روستای نزدیک به هم داشت و از بنادر آن (دلوار، عامِری، کَرّی، رستمی، بوالخیر و خورشهابی)، غلات و خرما و گچ و ماهی صادر، و قند و چای و پارچه و غیره از بحرین وارد می‌شد. واسموسِ آلمانی نیز در ۱۳۰۳ ش در منطقه تنگستان حضور داشت و به عنوان توسعه کشاورزی تعدادی ماشین آلات زراعی وارد منطقه کرد. رکن زاده آدمیت در ۱۳۱۰ ش، تنگستان را بلوکی به مرکزیت اهرم ضبط کرده‌است. به نوشته وی، محصولات این بلوک، از قبیل جو و مرکّبات و تنباکو، در بازار بوشهر با قماش و دیگر اجناس خارجی معاوضه می‌شده‌است. در ۱۳۱۶ش تنگستان بلوکی به مرکزیت آبادی تنگستان بود و محصولات آن به خارج از بلوک صادر می‌شد. در ۱۳۳۰ش مجموعه دهستانهای سمل، باغک، ساحلی و خاویز (خائیز) از بخش اهرم در شهرستان بوشهر، تنگستان و سواحل خلیج فارس در این قسمت، سواحل تنگستان نامیده می‌شد.

دلیران تنگستان با همراهی قوای محلی در جنگ جهانی دوم در مقابل هجوم بریتانیا به جنوب ایران پایداری‌های بسیاری کردند که در این میان رئیسعلی دلواری به عنوان رهبر نظامی، شیخ حسین خان چاه کوتاهی، زایر خضرخان اهرمی و ملا علی تنگستانی به عنوان رهبری دینی در راهبری این پایداری و جهاد نقش اساسی داشته‌اند. از علمای بنام این شهرستان می‌توان به ملا علی تنگستانی نام برد که در زمان قیام مردم تنگستان مرجعیت دینی قیام و مردم منطقه را بر عهده داشته و در اتحاد مبارزان فعالیت بسیار نموده‌است. از بازماندگان این روحانی بزرگ می‌توان خانواده‌های زنده بودی، پربخت و آزادمنش برشمرد که در دوره زندیه و اواخر آن گروهای از این خاندان از شیراز به این محل و روستای قباکلکی نقل مکان کردند که نام خانوادگی زنده بودی را برای خود برگزیدند. این خانواده که یکی از بزرگترین خانواده‌های تنگستان هستند به سخت کوشی و شجاعت معروفند و واژه تنگسیر نیز به این افراد گفته می‌شود. در دوره صفویه عده‌ای از ایل زنگنه از کرمانشاه به روستاهای بین اهرم و برازجان (آباد، سمل، گلنگون، گندمریز، ابولفیروز و ننیزک) نقل مکان کردند و حکومت محلی در این قسمت تشکیل دادند که از آن زمان تا اوایل قاجار به این قسمت از استان بوشهر بلوک زنگنه می‌گفتند.

نقشه روستاهای شهرستان تنگستان شامل ۴ روستا می شود.

نقشه ها شامل نقشه روستای اهرم، نقشه روستای باغک، نقشه روستای بوالخیر، نقشه روستای دلوار می شود.

این نقشه ها توسط معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۰ تهیه شده است.